Een jaar of 10 geleden zong de halve wereld het na uit de Disney-film "Frozen": "Let it go!". Laat het los, met andere woorden. Net in die periode zegden ook veel mensen dat tegen mij? Heb jij dat ook al vaak gehoord wanneer je iets probeert te verwerken?
10 jaar geleden werd mijn innerlijke kindje diep gekwetst. Mijn grooste angst werd werkelijkheid. Ik werd verlaten door iemand waar ik toen zielsveel van hield. De mensen in mijn omgeving, fluisterden vaak: Jakob, laat het los. Diep vanbinnen maakte mij dat nog meer kwaad. Want hoe moest ik nu in godsnaam loslaten? Ik was zo hard gekwetst en het feit dat ik heel veel drugs gebruikte, zorgde ervoor dat ik in een dodelijke spiraal belandde.
Fist things first en laten we eerlijk zijn een pijnlijke ervaring: Loslaten is moeilijk. Als je het proces van loslaten bekijkt als een rouwproces, wordt het veel behapbaarder.
Waarom loslaten en rouwen verbonden zijn.
Rouwen is een heel persoonlijke ervaring, een proces dat voor iedereen anders is en op unieke wijze wordt beleefd. Toch is er een algemeen model dat ons kan helpen de stadia van rouw beter te begrijpen en onszelf een kader te bieden om door deze zware periode heen te navigeren. Dit model is de zogenaamde 'rouwverwerkingscurve', geïntroduceerd door de psychiater Elisabeth Kübler-Ross in 1969. Het geeft de vijf fasen van rouw weer, en een van de belangrijkste onderdelen van dit proces is het vermogen om los te laten. Maar wat betekent "loslaten" precies in de context van de rouwcurve, en hoe kunnen we het op een gezonde manier doen?
De vijf fasen van rouw volgens Kübler-Ross
Kübler-Ross stelde dat mensen die rouwen vijf verschillende fasen kunnen doorlopen waaraan ook telkens specifieke emoties aan verbonden zijn. Deze fasen zijn geen vaste stappen die iedereen op dezelfde manier of in dezelfde volgorde doorloopt, maar ze geven wel een nuttig overzicht van wat er zich in ons innerlijke proces kan afspelen:
- Ontkenning
In de eerste fase is het moeilijk te accepteren dat verlies een feit is. De werkelijkheid voelt onwerkelijk en we proberen ons af te keren van het verlies. Het komt wel eens voor dat mensen in deze fase doen alsof het allemaal niet gebeurd is. Ze steken als het ware hun kop in de grond. Deze fase kan ons tijdelijk een gevoel van bescherming geven tegen de overweldigende pijn van de situatie. - Woede
Als de realiteit van het verlies doordringt, kunnen gevoelens van frustratie, boosheid en onrechtvaardigheid opkomen. "Waarom ik?" of "Waarom gebeurde dit?" kunnen vragen zijn die door ons hoofd spoken. Deze fase is vaak gekarakteriseerd door het zoeken naar een oorzaak of een persoon om de schuld van het verlies te geven. - Onderhandelen
In deze fase proberen mensen vaak te onderhandelen met zichzelf of met een hogere macht. Ze kunnen gedachten hebben als "Als ik dit anders had gedaan, had ik het verlies kunnen voorkomen." Het is een poging om controle terug te krijgen in een situatie die nu buiten onze macht ligt. Op dit soort momenten in het rouwproces gaan mensen ook nog geloven dat ze het verlies kunnen terugdraaien door bepaalde rituelen of afspraken te respecteren. Je ziet dat bijvoorbeeld wel eens in liefdesrelaties, waar ex-geliefden ineens terug veel aandacht geven aan de persoon die heeft gebroken met hen. - Depressie
In de depressiefase kan de zwaarte van het verlies volledig doordringen. Het verdriet, de pijn en het gemis kunnen overweldigend zijn. De persoon kan zich terugtrekken, zich verloren voelen, of zich schuldig voelen over dingen die niet gezegd of gedaan zijn. - Acceptatie
De laatste fase is acceptatie, waarin iemand langzaam begint te begrijpen dat het verlies deel uitmaakt van hun nieuwe werkelijkheid. Het betekent niet dat alles weer normaal is of dat de pijn volledig weg is, maar er is een zekere mate van vrede en de bereidheid om verder te gaan.